Jak można kolekcjonować banknoty?

Przyjęcie odpowiedniego rodzaju zbierania banknotów zależy jedynie od samego kolekcjonera i jego indywidualnych preferencji. Początkujący kolekcjonerzy na ogół zbierają wszystkie banknoty, bez względu na ich typ. Z czasem jednak kolekcja może nabrać zupełnie innego charakteru i ograniczyć się np. do jednego nurtu tematycznego, kraju, czy obszaru geograficznego, z którego pochodzą banknoty. Można przyjąć ogólną klasyfikację kolekcjonowania banknotów, która obejmuje: kolekcje tematyczne, kolekcje jednego nominału bądź dużych nominałów, kolekcję banknotów nieczytelnych, kolekcje banknotów z nieistniejących już państw, kolekcję specyficznej numeracji, jak również kolekcję specyficznego okresu historycznego. Kolekcja tematyczna obejmuje banknoty, posiadające pewne motywy, które mogą być ujęte w jedną grupę. Wiele państw stosuje motywy przewodnie na swoich banknotach: Nowa Zelandia umieszcza na nich ptaki, kraje afrykańskie mają banknoty przedstawiające zwierzęta egzotyczne, zaś w Indonezji można spotkać banknoty z kwiatami i innymi roślinami. To nie jedyne motywy, jakie mogą znaleźć się na banknotach krajowych. Na banknotach licznych państw znajdziemy podobizny sławnych ludzi – naukowców, muzyków, podróżników, władców, czy prezydentów; urządzenia techniczne – samoloty, łodzie, samochody; widoki miast czy krajobrazów, charakterystycznych dla danego kraju. Kolekcja jednego nominału bądź niekiedy wyłącznie dużych nominałów chyba nie potrzebuje szerszego opisu. Zbiór w takim przypadku złożony jest z mniejszej liczby egzemplarzy banknotów, o nominale np. 1, bądź jak najwyższym, występującym w danym państwie.

Interesującym typem kolekcji są zbiory banknotów nieczytelnych, oczywiście są one opisane pismem lub alfabetem, które dla człowieka z naszego kręgu kulturowego jest całkowicie niezrozumiały. Niezwykle cenne są kolekcje banknotów z państw, których nie ma już na mapie świata. Takie banknoty są trudno dostępne, dlatego też należy zapłacić za nie niekiedy majątek. Banknoty mogą pochodzić np. z dawnej Jugosławii, Czechosłowacji, czy Rodezji. Kolekcje specyficznego okresu czasu obejmują na przykład banknoty pochodzące wyłącznie z czasów I lub II wojny światowej, z państw, które uczestniczyły w tych wydarzeniach. Ostatni z typów kolekcji to zbiór banknotów mających specyficzną numerację, np. mających jak najniższe lub jak najwyższe numery seryjne.

Jeśli już decydujemy się na zbieranie banknotów, trzeba liczyć się z tym, że należy je w odpowiedni sposób przechowywać, aby kolekcja nie uległa zniszczeniu. Banknoty są wykonane z papieru pokrytego farbą drukarską i z racji tego są narażone na wpływ niekorzystnych czynników zewnętrznych, takich jak: naturalne procesy starzenia, uszkodzenia mechaniczne papieru, żółknięcie pod wpływem światła słonecznego, działania mikroorganizmów – grzybów i pleśni mogących odbarwiać albo zabarwiać banknoty, bądź okrywać je nalotem; działania owadów i innych zwierząt, działanie materiałów służących do konserwacji – niektóre związki chemiczne mogą doprowadzić do odbarwienia banknotów albo nawet rozpadu papieru. W specjalistycznych sklepach dla kolekcjonerów niekiedy można zakupić odpowiednie do kolekcjonowania banknotów klasery. Są one dostosowane do przechowywania w nich banknotów różnej wielkości. Trzeba jednak powiedzieć, że takie klasery są towarem deficytowym i trudno je kupić. Barierą jest również ich wysoka cena. Profesjonalni kolekcjonerzy twierdzą również, że istnieje możliwość zniszczenia w nich banknotów pod wpływem substancji chemicznych, które mogą zostać wytworzone przez tworzywo sztuczne, będące budulcem klasera.

Banknoty można gromadzić w albumach fotograficznych, wkładając je w specjalne narożniki, ale utrudnia to manipulowanie nimi i oglądanie z obu stron. Najlepiej jest samodzielnie wykonać klasery z celofanu, który łatwo można dostać chociażby w każdej kwiaciarni czy dobrze zaopatrzonym sklepie papierniczym. Zabezpieczone celofanem banknoty należy trzymać z daleka od wilgoci, bowiem materiał ten jest bardzo wrażliwy na zamoczenie i zawilgocenie. Klasery z celofanu na ogół składają się z niewielu stron. Pomiędzy arkuszami celofanu, który spięty jest zszywaczem, umieszczane są banknoty, a tak przygotowane karty są usztywniane po jednej stronie paskiem brystolu i wpinane do skoroszytu. Celofan należy zszywać, a nie sklejać, ponieważ sklejenie zabrałoby dopływ powietrza do banknotu. Banknoty należy zbierać w jak najlepszym stanie, co oznacza, że nie powinny być one ani zniszczone, ani poplamione, ani tym bardziej postrzępione czy podarte. Nie zawsze jest to oczywiście możliwe, zwłaszcza, jeśli chodzi o banknoty sprzed kilkudziesięciu lat, a nie współczesne, które można jeszcze dostać w bardzo dobrym stanie, wprost z mennicy. W żadnym przypadku podarte banknoty nie powinny być sklejane taśmą klejącą, ponieważ pozostawia ona ślady kleju i może z czasem spowodować odbarwienie banknotu.

Banknoty należy przechowywać w temperaturze około 14-18 stopni Celsjusza i wilgotności względnej wynoszącej od 50 do 60%. Jeśli temperatura będzie w pomieszczeniu wyższa, wówczas wilgotność automatycznie powinna być niższa. Zaleca się trzymanie kolekcji banknotów z daleka od źródła ciepła, w miejscu zabezpieczonym przed kurzem, brudem, gazami spalinowymi, owadami i gryzoniami. Klasery z kolekcją banknotów dobrze jest przechowywać luźno w pozycji stojącej, bez dostępu światła zawierającego promienie ultrafioletowe. Co pewien czas warto jest przewietrzyć kolekcję banknotów i przeprowadzić dezynfekcję, jeśli stwierdzi się zakażenie mikroorganizmami.