Jak wybrać lampę błyskową?

Producenci aparatów fotograficznych posiadają zwykle w swojej ofercie bogatą gamę lamp zewnętrznych, o różnorodnych parametrach. Uogólniając ich klasyfikację, można wyróżnić kilka kategorii lamp błyskowych. Należą do nich proste lampy do aparatów kompaktowych lub niewielkich lustrzanek, półprofesjonalne lampy z odwracanym palnikiem, lampy błyskowe profesjonalne, lampy montowane z boku oraz lampy pierścieniowe. Najprostsze lampy, nadające się do kompaktów i małych lustrzanek, mają niewielką wagę oraz własne zasilanie, zwykle z baterii AA, dzięki czemu flesz nie zużywa akumulatora w aparacie. Niestety, mają one sporo wad, bowiem jedynie niektóre urządzenia z tej kategorii umożliwiają zmianę położenia palnika i ustawienie go w kilku różnych pozycjach. Taką opcję mają lampy błyskowe Nikon SB-400 oraz Sony F20AM. Proste lampy ustawiać można wyłącznie w pionie, mają one niewielką moc, co w konsekwencji ogranicza znacząco ich wykorzystywanie. Warto dodać, że lampy błyskowe, podobnie z resztą jak obiektywy, nie są uniwersalne, dlatego też dokonując ich zakupu trzeba zwrócić uwagę na typ zgodny z posiadanym aparatem. Najlepiej jest kupować lampy błyskowe tej samej marki, co aparat fotograficzny, pomimo, że na rynku dostępne są alternatywne, często tańsze lampy innych producentów. Mogą jednak wystąpić z nimi pewne problemy.

Półprofesjonalne lampy posiadające obracany palnik, są przeznaczone do amatorskich i półprofesjonalnych lustrzanek cyfrowych. Ich podstawowym atutem jest obrotowy palnik, pozwalający na odbicie światła z różnych kierunków. Standardem w tych lampach jest możliwość obrócenia głowicy w pionie o 180 stopni i w poziomie o 90 stopni. Trzeba zaznaczyć, że możliwość zmiany położenia palnika jest najbardziej istotnym parametrem, jaki powinna mieć lampa błyskowa do aparatu fotograficznego. Dzięki tej cesze, można doświetlać zdjęcia lampą zewnętrzną, bez ryzyka pojawienia się na zdjęciu efektu tzw. czerwonych oczu, czy niezbyt estetycznego, płaskiego światła. Taki efekt pojawia się, gdy lampa błyskowa skierowana jest bezpośrednio na twarz fotografowanej osoby. Najczęściej, półprofesjonalne lampy błyskowe posiadają funkcję zoom, co oznacza, że modyfikują one kąt emitowanego błysku, biorąc pod uwagę wybraną przez fotografia ogniskową obiektu zmienno ogniskowego. Zwykle zoom obejmuje zakres standardowego obiektywu, czyli 24-85 mm. Takim zakresem charakteryzuje się lampa Nikon SB-600. Lampy należące do tej kategorii mają także funkcję wspomagania ogniskowania, za pośrednictwem podświetlania promieniowaniem podczerwonym wszystkich punktów nastawiania ostrości w aparacie. Dzięki temu następuje powiększenie celności autofocusu w słabym świetle. Minusem tego rodzaju lamp błyskowych jest nieco słabsza moc, w porównaniu do lamp z profesjonalnej półki. Liczba przewodnia mieści się w tym przypadku w granicach 35-45. Jest to moc wystarczająca do wykonywania zdjęć w małych i średnich pomieszczeniach. Co ciekawe, lampy te są dosyć kosztowne, bowiem przeciętnie kosztują od 800 do 1000 zł.

Lampy profesjonalne posiadają możliwość sterowania pracą kilku grup zewnętrznych lamp błyskowych i jest to ich podstawowa zaleta. Mają one także większą swobodę przy zmianie położenia głowicy, którą można pochylić nieco do przodu, co pozwala na lepsze oświetlenie obiektów znajdujących się tuż przed obiektywem. Atutem profesjonalnych lamp błyskowych jest bardzo krótki czas ładowania, co pozwala na fotografowanie w trybie sesyjnym, po 4 lub 5 klatek na sekundę, z wykorzystaniem światła błyskowego. Posiadają one dodatkowe uszczelnienia, dzięki czemu przy uszczelnionych aparatach można ich używać nawet w czasie deszczu. Taką zaletę ma Canon 580EX. Lampy profesjonalne mają zdecydowanie większą moc, mieszczącą się w przedziale 50-60, w zależności od wybranego producenta. Minusem tych lamp błyskowych jest przede wszystkim ich wysoka cena, która zaczyna się od około 1500 zł. Co więcej, trzeba naszykować się na to, że urządzenia te są sporych rozmiarów, dlatego też są dosyć ciężkie. Ich waga wraz z bateriami to około 0,5 kg. Lampy błyskowe instalowane z boku są szczególnym rodzajem lamp, bowiem zwykle takie urządzenia są mocowane bezpośrednio w stopce synchronizacyjnej. Są jednak również lampy montowane z boku aparatu, co powoduje, iż lampa nie znajduje się w osi obiektywu. Zmniejsza to ryzyko wystąpienia efektu czerwonych oczu. Lampa w takim przypadku pełni funkcję dodatkowego uchwytu do aparatu. Jej wadą są spore gabaryty i waga dochodząca do 1 kg.

Lampy pierścieniowe mają specjalne zastosowanie. Wykorzystywane są wyłącznie tam, gdzie niezbędne jest bezcieniowe oświetlenie małych przedmiotów, znajdujących się blisko obiektywu. Używane są one w makrofotografii oraz w fotografii produktowej i portretowej. Ograniczeniem dla tych lamp jest niewielka moc, ponieważ liczba przewodnia mieści się w przedziale 10-15. Lampy pierścieniowe są urządzeniami drogimi, bowiem kosztują w zależności od systemu, od 1000 do 2000 zł. Wybierając lampę błyskową należy zwrócić uwagę na szereg parametrów, które decydują o jakości i możliwościach urządzenia. Pierwszym z parametrów jest wspominana już liczba przewodnia, która określa moc błysku flesza. Im będzie ona większa, tym silniejsze będzie też światło. Wartość liczby przewodniej oznacza dystans w metrach, na który dana lampa przesyła światło, wystarczające do odpowiedniego naświetlenia filmu lub matrycy o czułości 100 ISO, przy użyciu obiektywu o przesłonie f.1 i ogniskowej określonej w specyfikacji. Im większa liczba przewodnia, tym lampa może emitować silniejsze światło. Pytanie tylko, czy każdy fotograf potrzebuje lampy o zasięgu przekraczającym 50 metrów? Raczej nie. Taki zasięg jest niezbędny np. przy fotografowaniu ślubów w dużych kościołach, albo przy zdjęciach reporterskich.

Drugim istotnym parametrem lamp błyskowych jest automatyka błysku. Lampa powinna obsługiwać automatykę właściwą dla systemu aparatów danego producenta, a więc E-TTL w aparacie Canon, natomiast i-TTL w Nikonie. System ten dba o dobór siły błysku do odpowiedniego ustawienia ekspozycji w aparacie. Mechanizm automatyki naświetlania jest integralną częścią systemu, a więc w tym przypadku lampy innych producentów nie będą odpowiednie. Zoom to kolejna cecha lamp błyskowych, pozwalająca na zmianę kąta emisji światła w zależności od wybranej ogniskowej obiektywu zmienno ogniskowego. Zwykle zoom obejmuje zakres standardowego obiektywu – 24-85 mm. Lampy błyskowe mogą wspierać automatyczne nastawienia ostrości w niesprzyjających warunkach oświetleniowych, co odbywa się za pomocą emisji promieniowania podczerwonego. Określa się to mianem podświetlania punktów AF. Zasilanie lamp błyskowych odbywa się za pośrednictwem baterii typu AA, ale nie we wszystkich typach. Profesjonalne urządzenia posiadają złącza, pozwalające podłączyć je do zewnętrznego zasilania z battery packa. Wzrasta dzięki temu wydajność lampy, o około 2-3 razy.

Na naszym rodzimym rynku można kupić lampy błyskowe takich producentów jak: Canon, Nikon, Olympus, Sony, Pentax, Panasonic, Samsung. Istnieją też lampy alternatywne, produkowane przez Metz, Sigma, Delta, Sunpak, Tumax, Exacta, czy Nissin. Ceny lamp wahają się w przedziale od 400 zł do 2000-3000 zł. Dobrą lampą firmy Nissin, pasującą do aparatów Canon, jest model Di622, który można kupić już za 440 zł. Profesjonalną lampą jest Canon Mr-14 EX Ring Macro, kosztująca 2200 zł.

W grupie prostych lamp można kupić urządzenia Canon 270EX, Nikon SB-400, Sony F20AM, Olympus FL-20, oraz Sony HLV-F20AM. Wśród lamp półprofesjonalnych warto wspomnieć o takich modelach jak: Canon EX430, Nikon SB-600, Sony HVL-F42AM, Olympus FL-36R. Lampy profesjonalne produkuje wielu producentów, jednymi z lepszych są: Canon EX580, Nikon SB-900, Sony HVL-F58AM, Olympus FL-50R, Sigma EF530 DG. Lampy montowane z boku produkuje przykładowo firma Metz, a lampy pierścieniowe Sigma, czego przykładem jest model Sigma EM-140 DG. Inne lampy pierścieniowe to: Canon MR-14EX, Sony HVL-RLAM, Olympus FS-SRF11.

Wybór odpowiedniej lampy może nastręczać wielu problemów, ale niniejszy poradnik pozwoli Wam przebrnąć przez ten etap i cieszyć się doskonałymi zdjęciami w przyszłości.