Polski słownik pijacki | Antologia bachiczna - Julian Tuwim

Ilustracje: Feliks Topolski

UNIKAT! w dodatku w bardzo dobrym stanie!
Nowsze wydania (np. wydawnictwa Prószyński i S-ka ) są „wykastrowane” z części tekstów zawartych w antologii bachicznej oraz całkowicie z ilustracji Feliksa Topolskiego!

Wiele lat temu Julian Tuwim zebrał w Polskim słowniku pijackim około 2000 (słownie: dwa tysiące!) określeń na pijaka, picie, przyśpiewek i pogwarek pijackich. Odnotował w nim terminy i określenia wzięte zarówno z literatury klasycznej, jak i jarmarcznej (do której miał specjalne upodobanie), a też słownictwo zasłyszane bądź przez niego samego, bądź podpowiedziane mu przez znajomych. Lista tych informatorów jest imponująca: są wśród nich koledzy pisarze (m.in. Władysław Broniewski, Michał Choromański, Ferdynand Goetel, Jan Lechoń, Kornel Makuszyński, Leopold Staff, Kazimierz Wierzyński), ludzie teatru (m.in. Stefan Jaracz, Leon Schiller), wojskowi i policjanci (m.in. gen. Bolesław Wieniawa-Długoszowski, major Dz., inspektor policji Józef Szeryński), ale również profesorowie, szoferzy, kelnerzy i nawet jeden biegły sądowy oraz jeden — nie wymieniony z nazwiska — minister Rzeczypospolitej. Ta imponująca lista źródeł zawiera 434 pozycje.

Jakie korzyści miały płynąć ze stworzenia wówczas takiego słownika — oddajmy głos samemu Tuwimowi:
[…] Nie śmiem twierdzić, że brak słownika pijackiego był tzw. „dotkliwą luką” w polskiej bibliografii słownikarskiej, sądzę jednak, że wolny, trzydziestomilionowy naród, posiadający, skromnie licząc, z pięć milionów zawołanych pijaków, powinien mieć jakiś leksykon, jakąś encyklopedię, w której zabłyszczałyby świetności mowy ojczystej, w kieliszku odbite. A odbiły się taką wspaniałą rozmaitością barw, zadzwoniły w szklanki i butelki taką symfonią, rozbulgotały się w przepastnych gardzielach taką pieśnią i takie w nich mnóstwo odgłosów dawnego obyczaju i historii, że nie wątpię, iż mój Linde pijacki znajdzie skromne uznanie nawet w oczach abstynentów. Cóż dopiero, gdy dostanie się do rąk mistrzów i adeptów wysokiego kunsztu pociągania z butelki. Jakie piękne możliwości, jakie rozległe perspektywy otworzą się rodzimym moczygębom, łykaczom, dybidzbanom i szmirusom! Pijak bywał dotychczas nietrzeźwy, wlany, zawiany, ululany, wstawiony, urżnięty — a tu dowie się nagle, że i na trzysta innych sposobów może być pijany. Golił sznapsa, trąbił gorzałkę, wcinał monopolkę — teraz będzie mógł szmarnąć ślepuchy, siec smołsko, dusić dryzelichę i szwiecować grybsbubę. Żyć nie umierać! Varietas delectat. […].

Julian Tuwim odnotował w nim terminy i określenia wzięte zarówno z literatury klasycznej, jak i jarmarcznej (do której miał specjalne upodobanie), a też słownictwo zasłyszane bądź przez niego samego, bądź podpowiedziane mu przez znajomych. Lista tych — jak ich nazywa — informatorów jest imponująca: są wśród nich między innymi koledzy pisarze (Władysław Broniewski, Michał Choromański, Ferdynand Goetel, Jan Lechoń, Kornel Makuszyński, Leopold Staff, Kazimierz Wierzyński), ludzie teatru (Stefan Jaracz, Leon Schiller), wojskowi i policjanci (gen. Bolesław Wieniawa-Długoszowski, major Dz., inspektor policji Józef Szeryński), a też profesorowie, szoferzy, kelnerzy i nawet jeden biegły sądowy oraz jeden – nie wymieniony z nazwiska – minister Rzeczypospolitej. Lista źródeł drukowanych zawiera 434 pozycje.

Druga część to Antologia bachiczna — zbiór piosenek ludowych i utworów polskich poetów przedstawiających picie alkoholu i pijaków…

• Julian Tuwim: Słowo wstępne
• Od wydawnictwa
• Polski słownik pijacki
  1. Pić, wypić
  2. Wódka w ogóle
  3. Wódka w zależności od smaku, mocy, zalet, wad, składników, sposobu przyrządzania itd.
  4. Różne napoje
  5. Stan i stopień nietrzeźwości
  6. Pijak
  7. Pijatyka
  8. Ceremonie, okazje i zwyczaje pijackie
  9. Pogwarki i okrzyki pijackie
  10. Miary i naczynia
  11. Varia, dodatki, uzupełnienia
• Źródła drukowane
• Antologia bachiczna
  • Z piosenek ludowych
    • Gorzałecka dobry trunek
    • Mój kilusku, mój kochany
    • Pijałaś piwecko
    • Dopierom się doznał
    • Ja ubogi wieśniak
    • Kiej wypiję flaszę wina
    • Zesła sie jedna z drugą
    • Kumosia kumosi
    • Jak ja jachał przez Kujawy
    • Pijaku, pijaku
    • Podejciez mi flaskę
    • Był tu chłopak we wsi
  • Pieśni mieszczańskie i szlacheckie
    • Pije Kuba do Jakuba
    • A bodaj to
    • Wypił, wypił
    • Nabrzmiałe twarze
    • Bracie, gdy już pić przestanę
    • Jestem sobie panem
    • Quocunque ibo
    • Każcie wina nalewać
    • Oto stoi żwawy synek
    • Witaj, winko ulubione
    • Piosenka przy wiwatach
    • Wszystko, co żyje na świecie
    • Jak ja, bracia, pić przestanę
  • Poeci a pijaństwo
    • Mikołaj Rej: Trzeźwy a pijanica
    • Mikołaj Rej: Na schody
    • Mikołaj Rej: Z „Przemowy krótkiej do poćciwego Polaka”
    • Mikołaj Rej: Na piwnice
    • Marcin Bielski: Z „Rozmowy nowych proroków”
    • Jan Kochanowski: Za pijanicami
    • Jan Kochanowski: Czołem za cześć
    • Jan Kochanowski: Pełna prze zdrowie
    • Jan Kochanowski: Dzbanie mój pisany
    • Jan Kochanowski: Do Bachusa (Z wierszy łacińskich w przekładzie Syrokomli)
    • Jan Kochanowski: Do Piotra (Z wierszy łacińskich w przekładzie Syrokomli)
    • Jan Kochanowski: Do Diodora (Z wierszy łacińskich w przekładzie Syrokomli)
    • Jan Kochanowski: Do Heliodora (Z wierszy łacińskich w przekładzie Syrokomli)
    • Jan Kochanowski: Do Ibika (Z wierszy łacińskich w przekładzie Syrokomli)
    • Sebastian Klonowic: Z „Roxolanii”
    • Piotr Zbylitowski: Ze „Schadzki ziemiańskiej”
    • Jerzy Szlichtyng: Z „Żartu pięknego o tabace”
    • Daniel Naborowski: O Karmanowskim do księcia Radziwiłła
    • Jodko Lithuanus: Carmen polskolatinum cechu pijackiego
    • Baltyzer z kaliskiego powiatu: Z „Biesiad rozkosznych”
    • Baltyzer z kaliskiego powiatu: Za zdrowie pić
    • Baltyzer z kaliskiego powiatu: Patres
    • Baltyzer z kaliskiego powiatu: O kuflu
    • Jurek Potański: Wodka albo Gorzałka
    • Krzysztof Opaliński: Z satyry „Na ciężary i opresyją chłopską w Polszcze”
    • Krzysztof Opaliński: Z satyry „Na pijaństwo nieposkromione i pijaniców”
    • Jan Andrzej Morsztyn: Do Stanisława Morsztyna
    • Jan Andrzej Morsztyn: Dobra myśl
    • Wacław Potocki: Pijany wierszów nie składa
    • Wacław Potocki: Pijany
    • Wacław Potocki: Kazanie wielkopiątkowe
    • Wacław Potocki: Raczki
    • Wacław Potocki: Aut tres bibe aut quinque
    • Wacław Potocki: Pijaństwo
    • Wacław Potocki: Trunek i muzyka dowcip ostrzą
    • Wacław Potocki: Dewotka
    • Wacław Potocki: Na urząd podczaszego
    • Wacław Potocki: Echo jednej dworki pijanej
    • Wacław Potocki: Do męża pijaczki żony
    • Wacław Potocki: Wino
    • Jan Libicki: Sen dziwny
    • Jan Libicki: Bachus miraculosus
    • Wespazjan Kochowski: Do Bakchusa od dobrej kompanijej krótka przemowa
    • Wespazjan Kochowski: Z wiersza „Na nieporównany zbytek bankietów polskich”
    • Wespazjan Kochowski: O pp. winiarzach krakowskich
    • Wespazjan Kochowski: Niestawiana
    • Wespazjan Kochowski: Garło
    • Wespazjan Kochowski: Wilkom do Eobana
    • Wespazjan Kochowski: Za Bakchusem
    • Wespazjan Kochowski: O winie
    • Wespazjan Kochowski: Rada do Josta
    • Wespazjan Kochowski: Do Polaków
    • Wespazjan Kochowski: Wino reńskie
    • Wespazjan Kochowski: Wino i zwierciadło
    • Wespazjan Kochowski: Dziwna
    • Wespazjan Kochowski: Inter pisces
    • Wespazjan Kochowski: Droga do Leżajska
    • Z „Wirydarza” J. T. Trembeckiego: Z wiersza „Żałosny Apollo”
    • Daniel Bratkowski: Chmiel co czyni (Ze „Świata po części przejźranego”)
    • Daniel Bratkowski: Śmierć furyjat wielki (Ze „Świata po części przejźranego”)
    • Daniel Bratkowski: Bankiet na sejmiku (Ze „Świata po części przejźranego”)
    • Daniel Bratkowski: Elekcyja deputacka (Ze „Świata po części przejźranego”)
    • Daniel Bratkowski: O pełnej (Ze „Świata po części przejźranego”)
    • Daniel Bratkowski: O zbyt pijanym (Ze „Świata po części przejźranego”)
    • Daniel Bratkowski: Puzderko z kluczem (Ze „Świata po części przejźranego”)
    • Daniel Bratkowski: O chmielu (Ze „Świata po części przejźranego”)
    • Daniel Bratkowski: O ustawicznie pijanej (Ze „Świata po części przejźranego”)
    • Daniel Bratkowski: Jak pijacy pijają (Ze „Świata po części przejźranego”)
    • Daniel Bratkowski: I w połogu nie zapomni nałogu (Ze „Świata po części przejźranego”)
    • Z „Poswarka tabaki z gorzałką”
    • Aleksander Obodziński: Z „Pandory starożytnej”
    • Karol Antoni Żera: Dwa nagrobki ze „Szpargałów”
    • Ze zbioru „Wódka z elixierem proprietatis”
    • Franciszek Bohomolec: Kurdesz
    • Franciszek Bohomolec: Pochwała wesołości
    • Adam Naruszewicz: Do pijaków
    • Gracjan Piotrowski: Z satyry „Na pijaństwo”
    • Ignacy Krasicki: Pijak
    • Ignacy Krasicki: Z „Myszeidos”
    • Ignacy Krasicki: Pijaństwo
  • Suplement
    • Pieśń o babie przy gorzałce (Z „Wódki” Potańskiego)
    • Spór pijaka z dzbanem (Ze „Zbioru rozmaitych zabaw w posiedzeniach”)
    • Wódkołyk Porterowicz: Pochwała pijaństwa
    • Michał Brodowicz: Z „Rozmowy z gorzałką”
    • Michał Brodowicz: Lekarstwo bardzo skuteczne na wszelkie duszy choroby
    • Ignacy Krasicki: Z „Myszeidos”
  
  
  
  
  Gato
  Seria:
  356 str., oprawa twarda płócienna, format 165x217
  Stan: b. dobry
  Wyd.: Czytelnik, 1959 (pierwsze powojenne wydanie!)
  ISBN: -